کد مطلب:29095 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

اجماع يعني چه و اختلاف شيعه و سني در اجماع چيست؟

اجماع: اين واژه در لغت به معني عزم و قصدمقرون به تصميم و يا به معني اتفاق است. و در اصطلاح: بمعناي اتفاق خاص است، يعني اتفاق صاحب نظران شرعي در حكمي مي باشد. دانشمندان اصول اهل سنت، اجماع را يكي از ادلّه اربعه (كتاب، سنّت، عقل، اجماع) در استنباط احكام شرعي مي دانند. اصوليون شيعه نيز اجماع را از جهت شكلي يكي از ادلّه اربعه مي دانند؛ اما اجماع را دليل مستقل در مقابل كتاب و سنّت نمي دانند. اعتبار اجماع را به جهت كاشفيت از سنّت قبول دارند، اگر اجماع كاشف از قول معصوم باشد حجّت است. لذا حجّيت اجماع در حقيقت در كاشفيت قول معصوم است. از نظرگاه شيعه قول معصوم اگر در بين افراد قليل هم بدست بيآيد اجماع تحقق يافته است؛ اما اگر جمع كثيري كه در بين آنها معصوم و قول او نباشد اجماع تحقق نمي يابد هر چند كه به اين جمع از نظر اصطلاحي اجماع اطلاق شود. و نقطه اختلاف در اجماع بين تسنن و تشيع نيز در اين مي باشد؛ اهل تسنن مي گويند اگر جميع امت يا جميع علماي هر عصري يا حتي همه بزرگان مسلمين (اهل حل و عقد) و يا تنها شهر مدينه و مكه بر يك مسأله اي اجماع كنند حجت است. به نظر اهل سنت نفس اتفاق مسلمين حجت است ولي در ديدگاه شيعه در صورت كشف نظر معصوم حجت است. ولي چنانكه توضيح در بالا آمد حجّيت اجماع در نزد تشيع در كميت افراد نيست. آنچه پيش شيعه مهم است در حجيت و عصمت اجماع، قول معصوم است كه بايد از اجماع كشف شود. در حقيقت اهل سنت با اين تعريف هاي خود مي خواهد به قضيّه سقيفه بني ساعده كه منجر به خلافت ابوبكر شد، وجه شرعي بدهند. هر چند كه با تعريف خودشان به اجماع نيز، به جريان سقيفه بني ساعده اشكال وارد است؛ چرا كه همه مسلمين و يا همه صحابه و صاحب نظران در آن شركت نكرده بودند. و اضافه بر آن تعريف هايي كه براي اجماع كرده اند و مستنداتي كه از كتاب و سنّت و عقل در تأييد حجيّت اجماع بكار برده اند قابل خدشه است. در كتب مربوط در اين باره بصورت مبسوط و مفصل بحث شده است. در اين مجال بيشتر از اين مقال نمي گنجد. براي آگاهي بيشتر در اين زمينه ر.ك: 1. اصول فقه/علامه محمدرضا مظفر/جلد 2/مباحث حجت بحث اجماع (به طور مفصل به بحث پرداخته است) 2. آشنايي با علوم اسلامي بخش اصول فقه شهيد مطهري (به طور اختصار به اين بحث پرداخته است)